Bugün dünya genelinde 650 milyon yetişkin, 340 milyon ergen ve 39 milyon çocuk olmak üzere bir milyardan fazla kişi obezite ile uğraş ediyor. Dünya için ehemmiyeti giderek artan bu sorunun teşhisinin ise yalnızca vücut kitle indeksine bakılarak tanımlanamayacak kadar karmaşık olduğu konuşuluyor. Obezitenin yalnızca bir sayı üzerinden değerlendirilmesinin kâfi olmadığını ve hastalığın daha kapsamlı bir bakış açısıyla ele alınması gerektiğini vurgulayan Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, “Avrupa Obezite Derneği (EASO), obezite teşhisinin yalnızca vücut kitle indeksi üzere bir ölçümle değil, tıpkı vakitte bireylerin ayrıntılı klinik değerlendirmeleriyle yapılmasını öneriyor” dedi. Doç. Dr. Haliloğlu, bu yeni bakış açısıyla birlikte hem dünyada hem ülkemizde süratle artan obezitenin teşhis ve tedavi yollarının önümüzdeki devirde güncellenebileceğine işaret etti.
Obezite, birden çok sebebi olan, tekrar edebilen kronik ve ilerleyici bir hastalıktır. Olağanın üzerinde yağ dokusu birikimi hayat kalitesini bozmakta ve tip 2 diabetes mellitus, hipertansiyon, kan yağlarında bozulmalar, kalp-damar hastalıkları, astım, kanser ve osteoartrit üzere hastalıklara yakalanma riskini artırarak beklenen hayat mühletinin de kısalmasına neden oluyor. Üstelik sayıların her geçen yıl çoğalması obezitenin topluma aktardığı yükü de artırıyor. Dünya genelinde erişkin nüfusta obezite sıklığının yaklaşık yüzde 13 olarak varsayım edildiğini söyleyen Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, “Her 100 şahıstan 39’u fazla kilolu. Obezite sıklığının 1975 yılından bu yana en az üç kat arttığı, hala yaklaşık 650 milyonu yetişkin, 340 milyonu ergen ve 39 milyonu çocuk olmak üzere dünya çapında toplam 1 milyardan fazla obeziteli birey olduğu varsayım edilmektedir.” dedi.
“AVRUPA KITASININ EN KİLOLU ÜLKESİYİZ”
Obezitenin yalnızca yüksek gelirli ya da üst-orta gelir kümesi hastalığı olmadığını, gelişmekte olan ülkelerde de sayıların süratle arttığına dikkat çeken Doç. Dr. Haliloğlu, bununla birlikte, erişkinlerdekine misal halde çocukluk ve adölesan periyotta de obezite sıklığındaki artırışın da vurgulanması gereken bir öbür nokta olduğunu söyledi.
Araştırmalara nazaran obezite sıklığının ülkemizde de yüzde 30’un üzerine çıktığına ve Avrupa kıtasındaki en kilolu ülke pozisyonuna geldiğimize dikkat çeken Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, “Türkiye’de 1997-98 yıllarında gerçekleştirilen Türkiye Diyabet Epidemiyoloji (TURDEP-I) çalışmasında erişkinlerdeki obezite sıklığı yüzde 22.3 bulunmuşken, bu çalışmadan 12 yıl sonra, tıpkı merkezlerde yapılan TURDEP-II çalışmasında sıklığın yüzde 35’e yükseldiği gösterilmiştir.” diye konuştu.
“EŞLİK ETTİĞİ HASTALIKLARLA BİRLİKTE SORUNUN BOYUTU BÜYÜYOR”
Obezitenin kardiyometabolik, mental, mekanik birçok hastalıkla birlikte görülebildiğini ve bu nedenle dünyada olduğu üzere ülkemiz için de giderek büyüyen bir sorun olduğuna işaret eden Doç. Dr. Haliloğlu, prediyabet ve tip 2 DM, dislipidemi (kan yağlarında bozulmalar), hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları, karaciğer yağlanması, polikistik over sendromu, infertilite (kısırlık), uyku apne sendromu, astım, osteoartrit (kireçlenmeler), idrar kaçırma, depresyon ve kanserin obeziteyle birlikte gelişebilen hastalıklar ortasında yer aldığını belirtti.
“TANIDA YALNIZCA SAYILAR YETERSİZ KALIYOR”
“Obezite kronik bir hastalık olmasına karşın, öteki kronik hastalıklarda olduğu üzere obezitenin tanısı ve idaresi ile ilgili ayrıntılı klinik teklifler yetersiz kalmaktadır” diyen Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, sözlerine şöyle devam etti:
“Geleneksel olarak erişkinlerde obezitenin tanısı ve sınıflandırması için en sık kullanılan metot vücut kitle indeksi hesaplamadır. Vücut kitle indeksi (BKİ), bir kişinin kilogram cinsinden beden tartısının metre cinsinden uzunluğunun karesine (kg/m2 ) bölünmesiyle hesaplanır. Obezitesi olan bireylerde vücut kitle indeksinin yanı sıra, bel etrafı, bel-kalça oranı, bel çevresi/boy oranı, boyun etrafı, el bileği etrafı ve deri kıvrımı kalınlığı üzere antropometrik ölçümler de kıymetlendirilir. Tekrar son yıllarda biyoimpedans aygıtları kullanılarak beden kompozisyonu belirlenmekte ve bireyin yağ, iskelet kası, kemik kütlesi hakkında bir öngörü sahibi olunabilmektedir. Lakin unutulmamalıdır ki biyoimpedans yolu ile ölçülen yağ ölçüsünün visseral (iç organların çevresindeki) yağ mı yoksa cilt altı yağ mı olduğunu ayırt edilememektedir.
Özellikle tedavi seçimleri kelam konusu olduğunda tam bir klinik kıymetlendirme yapılması yerine ekseriyetle yalnızca antropometrik ölçümlere dayanan bir yaklaşım uygulanmakta. Bu bağlamda yalnızca sayıların değil, hastaların da ayrıntılı klinik değerlendirmeden geçmeden tedaviye başlanmamasının gerekliliğinin altı çizilmeli.”
“AVRUPA OBEZİTE DERNEĞİ DE TEŞHİSİN BKİ’YE DAYANMAMASI GEREKTİĞİNİ SÖYLÜYOR”
Beden kitle indeksi prosedürüne dayanan tanısal yaklaşımların son periyotlarda obezite hastalığını kâfi biçimde yansıtmadığının fark edildiğini belirten Doç. Dr. Haliloğlu, konuyla ilgili şu bilgileri aktardı: “Sadece BKİ bazlı tanımlamalarda yağ dokusunun bedendeki fonksiyonu ve dağılımı ile ilgili kâfi bilgi alınamamaktadır. Örneğin BKİ bazlı saptamalarda fazla kilolu kategorisindeki (BKİ 25-30kg/m2) karın yağlanması olan bireylerin de obezite bağlantılı hastalıklar açısından yüksek risk taşıdığı bilinmektedir. Yapılan çalışmalarda karın bölgesi yağlanmasının kardiyometabolik komplikasyon oluşma riskini arttırdığı gösterilmiş olup, beden yağ dağılımının âlâ bir göstergesi olan “bel çevresi/boy” oranının komplikasyon gelişmesinde BKİden daha yeterli bir parametre olduğu saptanmıştır.”
Doç. Dr. Haliloğlu, “Tüm bu bilgiler ışığında, Avrupa Obezite Derneği (EASO) de obezite teşhisinin yalnızca BKİ ölçümüne dayanmaması gerektiğini, antropometrik ölçüm olarak BKİ ve bel çevresi/boy oranının birlikte kıymetlendirilmesi ve hastanın tam klinik değerlendirmesinin yapılması ile obezite teşhis ve idaresinin şekillenmesi gerekliliğini bildirmişlerdir” diye ekledi.
“KİŞİYE ÖZEL TEDAVİ PLANLANMALI”
Obezite bağlı hastalıkların önlenmesi için şahsa özel tedavi planlamasının yapılması gerektiğinin altını çizen Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, sözlerini şöyle tamamladı: “Doğru tedavi maksadı koyarak, uzun periyotta hem mental hem de fizikî kapasitelerde güzelleşme ve hayat kalitesinde düzelme sağlandığı unutulmamalıdır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
